Kun je door middel van het vertellen van verhalen de mondelinge taalvaardigheid van kleuters verbeteren en hun woordenschat vergroten? En hoe pas je 'vertellessen' in de gangbare klassenorganisatie van groep 1/2? Tijdens mijn afstudeerproject 'Tijd voor verhalen' probeerde ik het antwoord te vinden op deze vragen.
Tijd voor verhalen
Nadat ik in 2007 gestopt was met lesgeven, besloot ik in 2008 me toe te spitsen op verhalen vertellen als vak. Ik had in mijn jaren als kleuterjuf regelmatig verteld in de klas. Maar in de jaren die volgden ontdekte ik dat vertellen meer is dan ‘uit je hoofd voorlezen’, dat het gaat om de beelden, dat luisteraars innerlijk meebewegen, en veel meer. Langzaam maar zeker drong tot me door wat voor krachtig middel vertellen daardoor is. Als ik dat toch had geweten in de jaren dat ik voor de klas stond!In 2013 begon ik bij de Vertelacademie aan de meerjarige opleiding ‘Vertellen met en voor kinderen’. Toen ik in 2018 een afstudeerproject moest bedenken, lag een project in het onderwijs voor de hand. Het is tijd dat er meer verteld wordt in het onderwijs en zeker bij de kleuters. Een verhaal vertellen kost kostbare onderwijs- en voorbereidingstijd, maar die betaalt zich dubbel en dwars terug. Dat wil ik met dit project laten zien. Kortom: het is tijd voor verhalen!
Ik voerde het project uit van april t/m juni 2018 in drie groepen 1/2 van Basisschool de Kubus in Amersfoort. In 9 wekelijkse lessen vertelde ik in de kring een kort verhaal. Tijdens de werkles na de kring ging ik met een klein groepje kinderen aan de slag. We speelden het verhaal na, we tekenden het, we verfilmden het of we verzonnen er dingen bij. Iedere week deden de kinderen een andere activiteit om zich het verhaal eigen te maken.
Mijn vaste maatje in de kring was handpop Clara, die nogal vergeetachtig was. Elke week was ze het verhaal van de vorige keer weer vergeten. De kleuters wilden haar maar wat graag laten zien dat zij het wel nog wisten. En als een van de kinderen het niet helemaal goed vertelde, dan hielpen de anderen om het tot een goed eind te brengen.
Ieder verhaal dat ik vertelde kreeg aan het eind van de les een plekje in het Verhalenboek van de klas, zodat de kinderen nog eens terug konden bladeren en het verhaal voor zichzelf konden herhalen. Aan het eind van het project was het boek pas half vol en de kinderen waren het er unaniem over eens: ik moest nog vaker terugkomen!
Maar niet alleen de kleuters waren enthousiast. Ook de leerkrachten van de betreffende klassen hebben enthousiast meegedaan en zagen hoe betrokken de leerlingen waren - zelfs kinderen die anders tijdens kringactiviteiten snel afhaakten. Vertellen werkt!
Album
-
Clara
Handpop Clara, waarmee elke les begon. De kleuters vertelden haar het verhaal van vorige week als ze dat weer eens was vergeten.
-
Verteltafel
Kleuters spelen het verhaal van Konijn en het kuiken na op de verteltafel.
-
verhalenboeken kopie
Iedere groep kreeg een eigen verhalenboek, waarin alle vertelde verhalen een plekje kregen.
-
Drie vlinders still
Met geknutselde vlinders en bloemen speelden we het verhaal van de 3 vlinders na.
-
Nabespreken in de kring
Nabespreking van de activiteiten aan het eind van de les. Het verhaal krijgt een plekje in het verhalenboek.
-
Groepje aan het werk
Een groepje maakt tekeningen voor stokpoppetjes, waarmee we het verhaal naspeelden.
-
Kikker en Pad still
Beeld uit het animatiefilmpje dat we maakten van 'De tuin van Kikker en Pad'.
-
Tekenen Gulzige kat kopie
Kleuters verzinnen en tekenen wat de gulzige kat allemaal at.
-
Wat de kat at kopie
Wat de kat zoal at...
Downloads
Melanie schreef een artikel over haar bevindingen tijdens het project. Het artikel kun je hier downloaden.Daarnaast was het project aanleiding voor meerdere artikelen op haar blog:
- Over een Duits project dat de inspiratiebron was voor Tijd voor Verhalen
- Over luisterhouding en betrokkenheid van kleuters
- Over het maken van animatiefilmpjes met PuppetPals
- Waar je bruikbare verhalen vindt om te vertellen aan jonge kinderen
- Over het verfilmen van verhalen met eenvoudige middelen
De leerroute van Melanie
Eerste faseTijdens het volgen van de leerroute had Melanie les van de volgende aan de Vertelacademie verbonden docenten: Marco Holmer, Raymond den Boestert, Pauline Seebregts, Ronald Naar, Walter Roozendaal, Veva Gerard. Gastdocenten: Dale Jarvis, Helga Huisjes en Lisette Oosterbosch
Melanie stond als student bij de Vertelacademie ingeschreven van 15 mei 2013 tot en met 15 november 2018.
Als aanvulling op haar Leerroute volgde zij de modules ‘Vertellers in beweging’, ‘Historische verhalen vertellen’ en ‘Vertellen en muziek’.
Tijdens de eerste fase van haar leerroute deed Melanie vertelervaring op bij talloze opdrachtgevers, waaronder in de schooljaren 2013/2014 en 2014/2015 wekelijks op De Violenschool in Hilversum .
Via het Vertelacademie Netwerk vertelde ze:
- op vertelfestival Zwolle Unlimited (2014)
- bij Natuurmonumenten/Kasteel de Haar te Haarzuilens (2014)
- op festival Feuerspuren in Bremen (2014 en 2015)
- op Sprookjesfestival Arnhem (2017)
Daarnaast deed ze ervaring op met workshops voor kinderen over verhalen en vertellen:
- in groep 1 t/m 8 van de Kohnstammschool in Utrecht (2015)
- aan 5- en 6-jarigen van ABC-scholen Kruiskamp te Amersfoort (2016)
- tijdens Sprookjesfestival Arnhem (2017)
- tijdens Storytelling Festival Amsterdam (2017)
Certificering
Melanie studeert op 15 november 2018 met het project ‘Tijd voor verhalen’ af in de Leerroute Vertellen met en voor kinderen. Ze geeft deze dag een presentatie over haar project en de bereikte doelen op de Pabo van Hogeschool Leiden.
Deze locatie is niet toevallig gekozen: de pabo Leiden huisvest de minor 'Van verhalen groei je', waarin verhalen vertellen een belangrijke plek heeft. De minor is enkele jaren geleden opgezet door docente Nederlands Marja van den Hurk. Marja van den Hurk beoordeelt het afstuderen mee als gecommitteerde.
Tijdens de afstudeerfase waren Ronald Naar en Raymond den Boestert Melanie's interne mentoren van de Vertelacademie.
Je kunt meer over de opzet van de meerjarige gecertificeerde leerroutes lezen door in het menu te klikken bij Opleidingen.
Over Melanie
Als kind werd Melanie betoverd door een elpee met sprookjes van de Efteling. De stem van de verteller nam haar mee naar een onbekende wereld. Decennia later hoorde ze een verhalenverteller live vertellen. Als volwassene werd ze nog net zo betoverd als vroeger.
Sinds 2008 noemt Melanie zichzelf 'verhalenverteller'. Onder de naam Babboes betovert ze mensen - groot of klein - met haar woorden.
De verhalen zijn spannend. Of grappig. Of ontroerend. En meestal zijn ze oud. Want verhalen die al eeuwen meegaan, hebben ons iets te vertellen.
Daarnaast is Melanie overtuigd van de waarde van vertellen als didactisch hulpmiddel. Het is haar missie om vertellen terug te krijgen in het (basis)onderwijs.
Huidige activiteiten
Meer informatie over projecten en voorstellingen kun je lezen op de website van Melanie: www.babboes.nlOf 'like' de facebookpagina Verhalenverteller Babboes en blijf zo up to date over alle activiteiten.